Giáo dục giới tính cho trẻ Mầm Non như thế nào?
Gửi các bậc phụ huynh và những người trực tiếp chăm sóc trẻ chúng hãy thực hiện việc giáo dục giới tính cho con trẻ trong cuộc sống hàng ngày.
Chẳng lẽ chúng ta cứ phải đợi mọi thứ sảy ra rồi mới bắt đầu tìm cách chống đỡ? không gì là quá sớm vì một khi chúng ta trang bị đầy đủ kiến thức cho con chắc chắn rằng con chúng ta sẽ tự có khả năng nhận thức và biết cách chia sẽ cho chúng ta.
Tôi cho rằng, việc giáo dục giới tính cho trẻ từ cấp Mầm Non là một phương án thích hợp giúp chúng ta hỗ trợ con trẻ những kiến thức và kỹ năng cơ bản về An toàn giới tính. Có một số quan điểm hoài nghi từ nhiều phía về việc: Dạy Giáo dục giới tính cho trẻ MN có phải là quá sớm?
Các nghiên cứu lý thuyết về Tâm lý học đã chứng minh điều ngược lại: Rằng ở giai đoạn này (2 – 6 tuổi) việc dạy cho trẻ về An toàn giới tính là hoàn toàn thích hợp. Điều quan trọng nằm ở nội dung chúng ta dạy trẻ những gì? Và cách thức truyền đạt ra sao?
Với những gì thực tiễn dạy học của tôi thu lại được, các kết quả trên trẻ thật khả quan, hiện nay các chương trình KNS lứa tuổi MN đã có xuất hiện nội dung Giáo dục giới tính.
Vậy dạy Giáo dục giới tính cho trẻ mầm non như thế nào là phù hợp?
Xin đưa ra một số ý kiến và kinh nghiệm cá nhân để chúng ta cùng thảo luận.
I: Nội dung chương trình – Dạy cái gì? Kỹ năng nào?
1. Trẻ 2 ( 2,5 ) - 3 tuổi
- Dạy trẻ nhận diện các bộ phận trên cơ thể về: Tên gọi, chức năng, đặc điểm nhận biết.
- Hướng dẫn trẻ cách chăm sóc các bộ phận trên cơ thể, rèn luyện tính độc lập trong vệ sinh thân thể cho trẻ.
- Dạy trẻ tự tôn trọng các bộ phận trên cơ thể của mình
- Dạy trẻ tôn trọng cơ thể của người khác đặc biệt là người khác giới.
- Dạy trẻ một số giới hạn trong việc tiếp xúc với cơ thể từ người lạ: Hướng dẫn trẻ nhận biết khu vực nào là nhạy cảm, bí mật, thuộc chủ quyền của trẻ. Dạy trẻ cách thể hiện sự không đồng ý khi có người vi phạm vào khu vực cấm trên người trẻ. Dạy trẻ cách nhận biết , chọn lựa các mối quan hệ an toàn. Thiết lập vòng tròn an toàn cho trẻ với người thân và người lạ ( Ai được ở trong vòng tròn an toàn với con? Ai không được vào trong vòng tròn với con? )
- Thiết lập cùng trẻ thói quen chia sẻ bằng lời nói/ hành động với người chăm sóc để chúng ta có thông tin về cuộc sống/sinh hoạt của trẻ, kịp thời phát hiện/ngăn chặn các tình huống xấu có nguy cơ sảy ra với Con.
- Một số lưu ý nhạy cảm:
+ Cá nhân tôi ưu tiên việc : Khuyến khích trẻ tự chăm sóc, vệ sinh cá nhân. Dành quyền vệ sinh cơ thể của trẻ cho người chăm sóc thân cận ( Bố, mẹ, ông, bà, anh chị ruột ) có cùng giới tính với trẻ. Đây là 1 nội dung khá tế nhị và nhạy cảm nếu không được hiểu đúng nghĩa. Việc làm này giúp
Thứ nhất: Tránh một số nguy cơ trẻ bị xâm hại từ chính người thân trong gia đình ( 1 số trường hợp hiện nay đã sảy ra)
Thứ 2: Loại bỏ sự “ bình thường hoá” trong suy nghĩ của trẻ khi có người khác giới động vào cơ thể mình. Rất nhiều trường hợp khi trẻ em nữ được Bố tắm, sau đó có người Nam giới chạm vào người trẻ trẻ sẽ bình thường hoá việc đó trong mối quan hệ: Bố - Người lạ đều là nam giới.
+ Không nên cho trẻ em nam và trẻ em nữ dùng chung WC, tắm chung. Không nên cho trẻ tắm chung cùng người chăm sóc khác giới ( Có trường hợp Mẹ đi bơi cùng bé, cho bé trai vào nhà vệ sinh nữ cùng mẹ để tắm rửa ). Nên để trẻ có không gian riêng tư với giới tính của mình.
2: Trẻ 3 – 5 tuổi
Đây là giai đoạn trẻ đang có sự tò mò rất mạnh mẽ về giới tính. Trẻ có ham muốn tìm hiểu về giới tính của mình và bạn khác giới. Trong thực tế đã có rất nhiều trường hợp Trẻ em có hành vi xâm hại tình dục lẫn nhau, hoặc tự “ xâm hại” bản thân mình.
Với trẻ 3 – 5 tuổi đã có ngôn ngữ khá rõ ràng, hoạt động vận động và nhận thức tương đối nhanh nhẹn vì vậy nội dung giảng dạy cũng phong phú hơn.
1: Ôn luyện lại các kiến thức về Chăm sóc cơ thể, nâng cao tính tự lập của trẻ trong hoạt động chăm sóc bản thân trong sinh hoạt hằng ngày.
2: Dạy trẻ các nhóm kỹ năng Giao tiếp xã hội: Việc thiết lập một vòng tròn quan hệ lành mạnh và an toàn là 1 phương án để giúp chúng ta hỗ trợ trẻ không có nguy cơ bị quấy rồi tình dục từ người lạ.
- Dạy trẻ cách thiết lập 1 mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè/người thân: Giúp trẻ tìm thấy sự an toàn, chia sẻ trong cộng đồng, tránh việc trẻ vì cô đơn mà bị kẻ xấu dụ dỗ
- Dạy trẻ kỹ năng ứng xử với người lạ: Giáo viên và gia đình cần phối hợp viết ra vòng tròn an toàn trong giao tiếp đối với mỗi cá nhân học sinh, những ai được phép tương tác thân thiết với trẻ?. Hỗ trợ trẻ nhận biết và nhớ các cá nhân trong vòng tròn đó. Dạy trẻ cách giao tiếp/ứng xử với người lạ, một số nội dung như:
+ Ứng xử khi người lạ cho quà
+ Ứng xử khi ở nhà một mình
+ Ứng xử khi gặp người lạ ( Ở trường, nhà, trên đường...)
+ Yêu cầu trợ giúp khi gặp nguy hiểm: Dạy trẻ cách tìm nguồn trợ giúp từ cộng đồng khi rơi vào tình huống nguy hiểm.
+ Quy tắc bàn tay: ( Ảnh đính kèm bài viết )
+ Quy tắc 3 bước của Quỹ dân số Liên Hợp Quốc UNFPA
B1: Dạy trẻ 5 mối nguy hiểm trẻ dễ gặp phải:
Báo động Nhìn: Khi có người nhìn vào vùng kín của trẻ, hoặc bắt trẻ nhìn vào vùng kín của họ.
Báo động Nói: Nói chuyện về vùng kín với trẻ.
Báo động Chạm: Khi ai đó sờ vào vùng kín của trẻ, hoặc dụ dỗ trẻ sờ vào vùng kín của người đó.
Báo động Bắt cóc: Đưa trẻ đến khu vực vắng mà không có sự cho phép của cha mẹ.
Báo động Ôm: Bế trẻ nhỏ theo cách không đúng đắn.
B2: Hành động nếu thấy một trong nhưng báo động trên. Bố mẹ (hoặc người lớn) cần đứng lên bảo vệ trẻ và thông báo với cơ quan chức năng. Trong trường hợp điều đáng tiếc xảy ra, đừng đổ lỗi cho trẻ.
B3: Chia sẻ những thông tin này cho mọi người.
- Hướng dẫn/ thực hành cùng trẻ các đối phó khi gặp tình huống bị tấn công/xâm hại tình dục: Với đặc điểm trí nhớ ngắn hạn của trẻ Mầm non, các kiến thức chúng ta đưa ra cần được nhắc lại nhiều lần để khắc sâu vào trí nhớ của trẻ đồng thời dạy học nhấn mạnh vào thực hành với các tình huống giả định. Một số nội dung cơ bản:
+ Từ chối yêu cầu đụng chạm cơ thể từ phía người lạ. Nhận ra và Nói không với các tình huống quấy rối tình dục bằng lời nói, ánh nhìn.
+ Báo động cho người xung quanh về hành vi quấy rối/xâm hại tình dục từ người khác: Hét to đánh lạc hướng kẻ xấu, kêu gọi sự giúp đỡ từ người lớn như: Cứu cháu với ; Có kẻ xấu; Cháy nhà rồi ; Có bắt cóc; Giết người.....dạy trẻ các mẫu câu ngắn, sốc, đánh thẳng vào tâm lý kẻ xấu và mọi người, tránh nói câu dài.
+ Hướng dẫn trẻ thực hành 1 số hành động chống trả kẻ xấu có hành vi xâm hại tình dục: Cắn, cào, cấu...đấm hoặc đá vào các khu vực nhạy cảm , dễ tổn thương trên người. Tranh thủ thời gian kẻ xấu bị phân tán tư tưởng tìm cách trốn thoát, chạy vào nhà dân hoặc chỗ đông người để cầu cứu.