Luật
Bảo hiểm xã hội năm 2014 sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2016 quy định chi
tiết hơn một số chính sách về bảo hiểm xã hội hiện hành và bổ sung nhiều
chính sách mới có lợi cho người lao động.
Đặc
biệt, luật còn đưa ra cũng quy định để thực hiện lộ trình đảm bảo
nguyên tắc đóng hưởng, sự bền vững của hệ thống bảo hiểm xã hội.
 |
| Một số chế độ hưu trí sẽ thay đổi theo lộ trình. (Ảnh minh họa: TTXVN) |
1. Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội
Bảo
hiểm xã hội bắt buộc bổ sung thêm 3 đối tượng mới: Người lao động có
hợp đồng lao động từ 1 tháng đến dưới 3 tháng, người hoạt động không
chuyên trách ở cấp xã, công dân nước ngoài.
Bảo
hiểm xã hội tự nguyện cũng được thay đổi, không khống chế tuổi trần, hạ
mức sàn thu nhập làm căn cứ đóng, đa dạng các phương thức đóng. Đặc
biệt, Nhà nước sẽ có chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự
nguyện cho một số đối tượng.
2. Tăng mức trợ cấp ốm đau
Các
mức trợ cấp ốm đau được điều chỉnh tăng so với trước đó. Cụ thể, mức
hưởng trợ cấp ốm đau một ngày được tính bằng mức trợ cấp theo tháng chia
cho 24 ngày thay vì chia 26 ngày như hiện hành. Mức hỗ trợ ốm đau dài
ngày (sau 180 ngày) tăng lên 50% thay vì 45% như hiện nay.
Sửa
đổi quy định mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau khi ốm đau,
thai sản, tai nạn lao động một ngày bằng 30% mức lương cơ sở.
3. Bổ sung nhiều chế độ thai sản
Luật Bảo hiểm xã hội mới điều tăng thời gian hưởng thai sản khi sinh con lên 6 tháng phù hợp với Bộ luật Lao động năm 2012.
Luật
cũng thêm chế độ lao động nam được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi
vợ sinh con, quy định trợ cấp một lần khi sinh con đối với trường hợp
chỉ có cha tham gia bảo hiểm xã hội.
 |
| Luật Bảo hiểm xã hội bổ sung một số đối tượng được hưởng chế độ thai sản. (Ảnh minh họa: TTXVN) |
Đối
với lao động nữ khó mang thai phải nghỉ việc theo chỉ định của bác sĩ
muốn được nhận chế độ thai sản chỉ cần đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 3
tháng trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con thay vì 6 tháng như
quy định trước đó.
Luật mới cũng bổ sung chế độ thai sản cho lao động nữ mang thai hộ và người mẹ nhờ mang thai hộ.
4. Điều chỉnh chế độ hưu trí
Luật
mới quy định lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu đối với những trường hợp suy
giảm khả năng lao động từ 61% trở lên. Tăng tỷ lệ giảm trừ do nghỉ hưu
trước tuổi từ 1% lên 2% với mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi. Quy định các
chế độ hưu trí đối với người bị phạt tù giam, ra nước ngoài để định cư
Đối
tượng được hưởng lương hưu cũng bổ sung thêm lao động nữ là người hoạt
động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở cấp xã khi nghỉ việc mà có
từ đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội và đủ 55 tuổi thì được hưởng lương
hưu. Dưới đây là những thay đổi chính về chính sách trong Luật Bảo hiểm
xã hội năm 2014.
Tỷ
lệ hưởng lương hưu cũng được điều chỉnh. Luật mới quy định lộ trình
tăng dần thời gian đóng bảo hiểm xã hội, người lao động có thời gian
đóng bảo hiểm xã hội đủ 30 năm (trước đó là 25 năm) đối với nữ và 35 năm
(trước đó là 30 năm) đối với nam mới đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa
75%.
Về
bảo hiểm xã hội một lần: Từ năm 2014, tăng mức trợ cấp bảo hiểm xã hội
một lần cho mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội từ 1,5 lên 2 tháng mức bình
quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Tiền
lương đã đóng bảo hiểm xã hội cũng được điều chỉnh, đối với người bắt
đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày 01/01/2016 thì tiền lương đã đóng
bảo hiểm xã hội được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá sinh hoạt của từng
thời kỳ áp dụng cho mọi người lao động, không phân biệt người lao động
thuộc khu vực nhà nước hay ngoài nhà nước.
[Đề nghị Chính phủ cho người lao động hưởng bảo hiểm xã hội một lần]
5. Đảm bảo bình đẳng trong tham gia bảo hiểm xã hội
Luật
Bảo hiểm xã hội 2014 đã xây dựng lộ trình tiến tới việc tính bình quân
tiền lương, tiền công cả quá trình đóng bảo hiểm xã hội đối với lao động
trong khu vực nhà nước giống như khu vực ngoài nhà nước.
Song
song với thay đổi cách tính lương hưu, luật cũng đưa ra lộ trình tiến
tới điều chỉnh tiền lương, tiền công tháng đã đóng bảo hiểm xã hội của
lao động trong khu vực nhà nước theo CPI như đối với khu vực ngoài nhà
nước.
6. Tổ chức thực hiện minh bạch
Người
lao động có quyền tự quản lý sổ bảo hiểm xã hội, hàng năm được cơ quan
bảo hiểm xã hội xác nhận về việc đóng bảo hiểm xã hội, được yêu cầu
người sử dụng lao động và cơ quan bảo hiểm xã hội cung cấp thông tin về
đóng bảo hiểm xã hội.
Luật
cũng quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động định kỳ 6 tháng
phải niêm yết công khai thông tin về việc đóng bảo hiểm xã hội cho người
lao động và niêm yết công khai thông tin đóng bảo hiểm xã hội do cơ
quan bảo hiểm xã hội cung cấp hàng năm.
Từ
nay đến khi luật có hiệu lực ngày 1/1/2016 Chính phủ sẽ xây dựng các
nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành Luật Bảo hiểm xã hội. Việc xây
dựng các văn hản hưởng dẫn chi tiết luật sẽ được lấy ý kiện rộng rãi
trên Cổng thông tin Chính phủ www.chinhphu.vn và website của Bộ Lao
động-Thương binh và Xã hội www.molisa.gov.vn.
- See more at:
http://mn2q3.hcm.edu.vn/thong-tin-phap-che/luat-bao-hiem-xa-hoi-moi-nhat-co-6-thay-doi-chinh-c46710-71004.aspx#sthash.TYc33WlX.dpuf
Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi đã được Quốc hội
khóa XIII thông qua tại Kỳ họp thứ Tám ngày 20/11/2014, gồm 09 Chương,
125 Điều, quy định chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội; quyền và trách
nhiệm của người lao động, người sử dụng lao động; cơ quan, tổ chức, cá
nhân có liên quan đến BHXH, tổ chức đại diện tập thể lao động, tổ chức
đại diện người sử dụng lao động; cơ quan BHXH; Quỹ BHXH; thủ tục thực
hiện BHXH và quản lý nhà nước về BHXH. Điểm đáng lưu ý Luật BHXH (sửa
đổi) có những nội dung mới cần quan tâm như sau:
Mở rộng đối tượng tham gia BHXH
Luật BHXH (sửa đổi) lần này mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc
gồm: người lao động có hợp đồng lao động 01-03 tháng, người lao động là
công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động
được cơ quan thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia BHXH bắt buộc
theo quy định của Chính phủ và người hoạt động không chuyên trách ở xã,
phường, thị trấn. Luật hóa một số nhóm đối tượng đã được thực hiện
theo các quy định hiện hành: học viên quân đội, công an, cơ yếu đang
theo học được hưởng sinh hoạt phí; người quản lý doanh nghiệp, người
quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương.
Chế độ thai sản
Bổ sung quy định lao động nam có vợ sinh con được nghỉ việc hưởng chế
độ thai sản 5 ngày làm việc đối với trường hợp sinh thường và 7 ngày
làm việc đối với trường hợp sinh con phải phẫu thuật, đẻ dưới 32 tuần
tuổi; 10 ngày nếu sinh đôi và thên 3 ngày/01con nếu sinh 3 trở lên; 14
ngày nếu sinh 2 trở lên mà phải phẫu thuật; sửa đổi điều kiện hưởng chế
độ thai sản trong trường hợp lao động nữ có thời gian đóng BHXH từ đủ
12 tháng nhưng vì lý do thai không bình thường phải nghỉ việc để
dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm
quyền thì chỉ cần đảm bảo điều kiện đóng BHXH từ đủ 3 tháng trở lên
trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con; sửa đổi thời gian lao động
nữ nghỉ việc hưởng chế độ khi sinh con, nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng
tuổi, bổ sung trường hợp lao động nam nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng
tuổi được hưởng BHXH giống như lao động nữ nhận nuôi con nuôi dưới 6
tháng tuổi; sửa đổi quy định trong trường hợp chỉ có mẹ tham gia BHXH
hoặc cả cha và mẹ đều tham gia BHXH mà mẹ chết sau khi sinh con thì cha
hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản
đối với thời gian còn lại của người mẹ; trường hợp mẹ đóng BHXH bắt
buộc nhưng chưa đủ thời gian đóng BHXH theo quy định mà chết thì cha
hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản
cho đến khi con đủ 6 tháng tuổi; bổ sung quy định trường hợp chỉ có cha
tham gia BHXH mà mẹ chết sau khi sinh con hoặc gặp rủi ro sau khi sinh
mà không có đủ sức khỏe để chăm sóc con có xác nhận của cơ sở khám
bệnh, chữa bệnh theo thẩm quyền thì người cha được nghỉ việc hưởng chế
độ thai sản cho đến khi con đủ 6 tháng tuổi; bổ sung trường hợp chỉ có
cha tham gia BHXH khi vợ sinh con thì cha được trợ cấp một lần bằng 02
tháng tiền lương cơ sở cho mỗi con; tăng thêm 01 tháng cho thời gian
lao động nữ nghỉ thai sản trong trường hợp con chết sau khi sinh; bổ
sung quy định chế độ thai sản của lao động nữ mang thai hộ và người mẹ
nhờ mang thai hộ theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình sửa đổi.
Chế độ hưu trí
Về chế độ hưu trí, bổ sung quy định Lao động nữ là người hoạt động
chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn tham gia bảo
hiểm xã hội khi nghỉ việc mà có từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng BHXH
và đủ 55 tuổi thì được hưởng lương hưu (tuy nhiên, nếu lương hưu thấp
hơn mức lương cơ sở thì không được bù bằng mức lương cơ sở).
Đối với trường hợp nghỉ hưu trước tuổi: Quy định lộ trình tăng tuổi
hưởng lương hưu đối với nhóm bị suy giảm khả năng lao động như sau: Từ
ngày 01 tháng 01 năm 2016, nam đủ 51 tuổi, nữ đủ 46 tuổi và bị suy giảm
khả năng lao động từ 61% trở lên thì đủ điều kiện hưởng lương hưu với
mức thấp hơn do nghỉ hưu trước tuổi quy định. Sau đó mỗi năm tăng thêm
một tuổi cho đến năm 2020 trở đi thì nam đủ 55 tuổi và nữ đủ 50 tuổi,
bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên được hưởng lương hưu với
mức thấp hơn do nghỉ hưu trước tuổi quy định.
Từ ngày 01 tháng 01 năm 2016 trở đi, nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi,
có thời gian đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên, bị suy giảm khả năng lao
động từ 81% trở lên được hưởng lương hưu với mức thấp hơn do nghỉ hưu
trước tuổi quy định.
Luật BHXH (sửa đổi) điều chỉnh dần mức lương hưu hằng tháng theo hướng
tăng dần số năm đóng. Những trường hợp nghỉ hưu trước 01/01/2018 cách
tính hưởng vẫn như Luật BHXH hiện hành. Để hưởng lương hưu ở mức tối đa
75%, lao động nữ nghỉ hưu năm 2018 trở đi phải tham gia đóng BHXH 30
năm, lao động nam nghỉ hưu từ năm 2022 trở đi phải đóng BHXH 35 năm.
Về cách tính bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu,
trợ cấp một lần, người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền
lương do Nhà nước quy định có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ
tiền lương này, bắt đầu tham gia đóng BHXH từ 01/01/2025 trở đi thì
bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian.
Bảo hiểm hưu trí bổ sung
Bổ sung Bảo hiểm hưu trí bổ sung là chính sách BHXH mang tính chất tự
nguyện nhằm mục tiêu bổ sung cho chế độ hưu trí trong BHXH bắt buộc, có
cơ chế tạo lập quỹ từ sự đóng góp của người lao động và người sử dụng
lao động dưới hình thức tài khoản tiết kiệm cá nhân, được bảo toàn và
tích lũy thông qua hoạt động đầu tư theo quy định của pháp luật. Các
chế độ bảo hiểm hưu trí bổ sung do Chính phủ quy định (đây là chính
sách mới trên cơ sở vừa nghiên cứu vừa tổ chức thực hiện sẽ có rất
nhiều vấn đề thực tiễn đòi hỏi phải giải quyết trong thời gian tới).
BHXH tự nguyện
Đối với BHXH tự nguyện bỏ quy định tuổi trần tham gia BHXH tự nguyện,
bỏ quy định mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện thấp nhất bằng mức lương
tối thiểu chung (nay là mức lương cơ sở) để phù hợp với khả năng tham
gia của người dân, quy định người tham gia có thể lựa chọn phương thức
đóng BHXH tự nguyện một cách linh hoạt ngoài các phương thức đã quy
định lần này cho phép có thể đóng một lần cho nhiều năm về sau hoặc một
lần cho những năm còn thiếu để hưởng chế độ BHXH tự nguyện. Căn cứ vào
điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, khả năng ngân sách nhà nước
trong từng thời kỳ để quy định mức hỗ trợ, đối tượng hỗ trợ và thời
điểm thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người lao động tham
gia BHXH tự nguyện.